Niet zo lang geleden was Hillbrow een absolute no go-zone: de wijk in het centrum van Johannesburg krioelde van de gangsters en was een freezone voor drugs, criminaliteit en geweld. Vandaag is het nog steeds een wijk waar je ’s avonds niet alleen moet rondlopen en waar je overdag je portemonnee maar beter goed in het oog houdt, maar de buurt is wel aan een voorzichtige herleving bezig.
In de aanpalende buurt, Berea, is de revival al wat langer aan de gang. Straten zijn veiliger, meer opgeruimd ook. Er hangen bewakingscamera’s op de belangrijkste straathoeken en buurtwachten houden de straten (relatief) veilig.
De iconische Ponte Tower
Nochtans was ook die buurt in de jaren ’90 een plek waar je maar liever kwam. Berea is de wijk waar de bekende Ponte Tower staat. Het 173 meter hoge flatgebouw is een van de meest iconische gebouwen van Joburg en een bekend deel van de skyline van de stad. In de jaren ’90 was deze toren het epicentrum van de criminele activiteiten in de buurt en een schoolvoorbeeld van de stadsverloedering die veroorzaakt werd door het apartheidsregime.
Om je een idee te geven van de situatie in het gebouw: op een bepaald moment overwoog de overheid om de toegangsdeur van de toren sluiten en hem als gevangenis te gebruiken. Zo veel gangster hielden zich er schuil.
Nog een teken dat er dringend iets met de 55 verdiepingen hoge toren moest gebeuren: omdat er in de toren geen werkende liften waren, gooiden bewoners hun afval door het venster naar buiten, op het binnenplein. Op zeker ogenblik had de berg afval de veertiende (!) verdieping bereikt. De opruimactie van het afval heeft 2 jaar geduurd.
Begin jaren 2000 begon de revival van de buurt en van het gebouw. Vandaag wonen er in het appartementsgebouw zo’n 500 gezinnen en doen organisaties als Dlala Nje heel veel voor de bewonersgemeenschap. Op de benedenverdieping van de Ponte-toren hebben ze bijvoorbeeld een ontmoetingscentrum ingericht, waar de kinderen uit de buurt terecht kunnen voor leuke activiteiten en spelletjes, waar ze huiswerkhulp kunnen krijgen en waar ze ook toegang hebben tot internet en leesboeken. Het geld voor al die activiteiten haalt de organisatie uit rondleidingen in de toren en in de aanpalende buurten.
Impact van het apartheidheidsregime
Om de buurten Hillbrow en Berea beter te begrijpen, nog ff een stukje geschiedenis. Hierboven zei ik al dat het verval te wijten is aan het vroegere apartheidsregime.
Toen de Ponte Tower gebouwd werd, in de jaren ’70, was dit stuk van de stad de absolute place to be. Dit was de meest kosmopolitische en de hipste wijk. Hier hadden alle grote bedrijven hun kantoren en vond je winkels van de duurste en meest exclusieve merken en hier hadden alle grote ketens en vestiging. In de 270 meter hoge Hillbrow Tower had je zelfs een ronddraaiend restaurant. Wat vandaag Sandton is, was in de jaren ’70 de buurt rond Hillbrow en Berea: het absolute centrum van de stad.
Beide stadswijken waren gebieden die voor whites only bestemd waren, en ook de Ponte-toren was een exclusief gebouw met dure penthouses voor de happy few. Als je in de nieuwe toren een appartement kon kopen – met sauna en prachtig uitzicht over de stad – dan had je ’t gemaakt.
Hoewel de wijken initieel whites only waren, haalde het kosmopolitische karakter de overhand. Mensen van over heel de wereld kwamen in deze buurt op bezoek en al gauw werd Hillbrow de meest progressieve buurt van heel Zuid-Afrika. Dit was de eerste plek waar je – ook al mocht het officieel niet – mixed race-gezinnen zag. Hier had je de eerste gay & lesbian community en dit was de plek waar veel immigranten zich vestigden.
Dat leidde ertoe dat het apartheidsregime de buurten in de jaren ’80 labelde als grey zone, een plek waar verschillende ethniciteiten samenleefden, maar waar de overheid niet meer zou interfereren. Het gebied werd een free zone waar alles mocht, maar helaas niets meer kon. Alle diensten van overheidswege werd opgeschort: geen politie meer, geen vuilophaaldienst, geen investeringen, geen … Dat zorgde ervoor dat de middenklasse in de jaren ’80 massaal wegtrok uit deze eens zo levendige buurt en dat het een plaats werd van verval, drugs, bendes en prostitutie.
En dat proberen heel veel mensen vandaag recht te trekken.
braaiverhalen 